جزئیات مقاله
مالیات ارزش افزوده چیست و چرا باید آن را بپردازیم؟
مقدمه
دولت ها انواع و اقسام درآمد های متفاوتی از قسمت های مختلف تولیدی، فروش نفت و... دارند. درآمد عمده دولت ها مالیات هایی است که از اقشار مختلف جامعه گرفته می شود و می توان گفت که مالیات ها یکی از مهم ترین درآمد های دولت ها هستند و نقش اقتصادی مهمی را در ادوار مختلف ایفا کرده اند. این مالیات ها را می توان به مالیات های مستقیم و مالیات های غیر مستقیم تقسیم کرد. میزان مالیات ها در کشورهای مختلف متفاوت هستند. دلیل این امر اختلاف نیازها و شرایط اقتصادی هر کشور می تواند باشد. قواعد و اصول در دریافت مالیات بسیار مهم است. چنان که می‌تواند موجب رشد اقتصادی و یا افت اقتصادی شود. در این مقاله هدف ما توضیح در مورد مالیات بر ارزش افزوده است که نوعی مالیات غیرمستقیم بر روی کالاهاست و یک شاخه از درآمد های مهم دولت ها محسوب می شود.
بیشتر بخوانید: اظهارنامه مالیاتی چیست؟ انواع اظهارنامه مالیاتی در ایران
مالیات ارزش افزوده چیست و چرا باید آن را بپردازیم؟
مالیات نوعی هزینه اجباری برای اقشار مختلف جامعه اعم از حقیقی یا حقوقی است. این هزینه ها برای اداره کشور پرداخت می شود. شاید بپرسید دلیل پرداخت مالیات ها چیست؟ دلیل آن می تواند خدماتی باشد که دولت به اقشار مختلف ارائه می کند و باید در ازای آن درآمدی برای اداره قسمت های مختلف کشور داشته باشد. با مفهوم کلی مالیات آشنا شدیم. حال لازم است که با مفهوم کلی ارزش افزوده نیز آشنا شویم .
به ارزشی که در فرآیند تولید به کالا های واسطه افزوده می شود ارزش افزوده می گویند. ارزش افزوده طی فرآیند تولید به کالاها افزوده می شود.ارزشی افزوده به نوعی سود خالص شرکت ها است که پس از پرداخت مالیات و پس از محاسبه سایر هزینه ها به دست می آید. سود عملیاتی توسط حسابداران و یا شرکت‌های مشاوره مشخص می شود و میزان مالیات را نیز مشخص می کند. حال که با مفهوم ارزشی افزوده آشنا شدیم وارد مبحث مالیات بر ارزش افزوده خواهیم شد.
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات غیرمستقیم است که مصرف کننده های کالا ها باید پرداخت کنند. البته در بین تولید کننده و مصرف کننده ممکن است واسطه هایی مثل فروشنده ها وجود داشته باشند. هرچند این فروشنده ها درضمن خرید از تولید کننده مقداری از این مالیات را می پردازند، اما باید مابه تفاوت مالیات بر ارزش افزوده‌های دریافتی از خریدار و مالیات بر ارزشی افزوده های پرداختی خود به تولید کننده را به دولت بپردازند. مالیات بر ارزش افزوده به تمامی کالا ها و خدماتی که در داخل یک کشور وجود دارد و داد و ستد می شود تعلق می‌گیرد. البته ممکن است برای قسمت های مختلفی از ارگان های تولیدی تخفیف هایی در نظر گرفته باشند. به عنوان مثال برای کالاهایی که صادر می شوند به علت این که از تولید حمایت کنند برای آن ها تخفیفاتی در نظر گرفته می شود و یا حتی معاف از مالیات خواهند شد. این معافیت ها در مورد اجناس وارداتی صورت نمی گیرد و مالیات آن در اکثر مواقع به صورت کامل از واردکننده و همین‌طور مصرف‌کننده های داخلی گرفته می شود. در بعضی از کشورها مالیات بر ارزش افزوده کمی می گیرند و در بعضی از کشورها هم ممکن است از حد معمول بیشتر این مالیات را دریافت کنند. اداره گمرک نیز برای چنین مالیات هایی که باید از کالاهای وارداتی گرفته شوند به وجودآمده است. این اداره با توجه به محاسبات کالاهای وارد شده پس از کسر مبلغ سقفی مجاز، مالیات بر ارزش افزوده ی بهای حقیقی را از صاحب آن دریافت می کند. در بعضی موارد این کار به صورت تخمینی نیز انجام می‌شود.
هر نهاد مالی موظف است در انتهای سال مالی مالیات های پرداختی برای موارد مصرفی خود مانند آب، گاز، برق و ... را از کل مالیات هایی که از مصرف کننده دریافت نموده محاسبه کرده و مابه تفاوت این مالیات ها را به خزانه دولت بپردازد.
چگونه مالیات بر ارزش افزوده پرداخت می شود؟
دریافت مجوز قانونی و همین طور لازمه خرید و فروش قانونی، دریافت مالیات از خریدار و ارائه تأییدیه ارزش افزوده می باشد. بعد از ثبت شرکت، مغازه و ... برای پرداخت اولین مالیات ارزش افزوده باید به صورت حضوری اظهارنامه مالیاتی را تحویل داد و مالیات را نیز به صورت حضوری پرداخت کرد. مالیات ارزش افزوده در انتهای هر فصل به مدت پانزده روز مهلت پرداخت دارد. برای پرداخت این مالیات باید به سایت مراجعه کرده و پساز دریافت اظهارنامه مبلغ مورد نظر را در دو فیش مالیات ۶٪ و عوارضی ۳٪ پرداخت نمایند. دقت شود که این دو فیش به صورت مجزا از هم هستند. بعضی مواقع مهلت پرداخت برای افراد افزایش می یابد. برای مثال در پایان فصل زمستان به دلیل وجود تعطیلات متعدد افراد تا پایان فروردین ماه ۳۰ روز مهلت قانونی دارند.
اهمیت و دلایل اخذ مالیات در قالب مالیات بر ارزش افزوده
نوسانات دلاری قیمت نفت، اقتصاد ایران را به‌شدت تحت تاثیر قرار می دهد و دولت هایی که در ایران بر سر کار می آیند از درآمد ثابتی برخوردار نمی باشند. بنا براین باید قسمتی از درآمد های خود را مانند کشورهای پیشرفته دنیاراز درآمد های مالیاتی از قبیل مالیات عملکرد و مالیات بر ارزش‌افزوده و ... تامین کنند. در این روش ابتکار عمل به دست دولت افتاده و بسیاری از خدمات و کارهایی که باید در سطح کشور انجام شود با مالیات هایی که از اقشار مختلف جامعه گرفته می شود تامین اعتبار می شود. در کشور ما مالیات منبع درآمد مهمی برای دولت است که در بودجه عمومی کشور به حساب آمده و ابزاری کارآمد در ایجاد اشتغال، توازن حساب های ملی و بین المللی، تعادل و ثبات قیمت‌ها، تخصیص منابع و توزیع درآمد بین طبقات و ارگان های اقتصادی جامعه مورد استفاده قرار می گیرد.
همان‌طور که اشاره کردیم مالیات یکی از ابزارهای مهم در اقتصاد هر کشوری می باشد. ایجاد تغییرات در نرخ‌های مالیاتی باعث پیامد های کوتاه مدت و بلند مدت در اقتصاد هر کشوری می شود. باید به گونه ای مالیات از اقشار مختلف جامعه گرفته شود که افزایش یافتن نرخ مالیات موجب کم شدن انگیزه تولید نشود و یا در طولانی مدت مالیات های زیاد از شغل ها و کسب و کار ها گرفته نشود. مالیات گرفتن بیش‌ازحد یا کمتر از حد می‌تواند هم برای امور کشوری و هم برای امور دولتی مشکلاتی را ایجاد کند. پس تناسب در اخذ مالیات بسیار مهم است. استفاده از روش مالیات بر ارزش افزوده علاوه بر افزایش درآمد های مالیاتی در منابع عمومی دولت اختلال و بی‌نظمی کمتری در نظام اقتصادی کشور ایجاد می کند.
از نگاه دولت ها مالیات بر ارزش افزوده چه برتریتی دارد؟
- مالیات بر ارزش افزوده انگیزه های سرمایه گذاری را افزایش می دهد و از منتقل شدن سرمایه بخش مولد به بخش های خدماتی جلوگیری می کند. این روش مالیاتی بدون از بین بردن انگیزه سرمایه گذاری و تولید، به عنوان یک منبع درآمد مهم و جدید به منظور افزایش یافتن درآمد های دولت بکار گرفته می شود.
- مالیات بر ارزش افزوده می تواند باعث معاف شدن کالاهای صادراتی در مراحل مختلف تولید شده و موجب مالیات گرفتن از کالاهای وارداتی شود. این فرایند علاوه بر رونق گرفتن تجارت خارجی باعث افزایش توان صادراتی و همین طور افزایش ارز آوری نسبت به خارج شدن ارز در کشور می‌شود (البته به صورت غیر مستقیم).
- مالیات بر ارزش افزوده کاستی های سایر مالیات ها را رفع می کند و یک درآمد مطمئن برای دولت هاست.
- خنثی بودن مالیات بر ارزش افزوده نسبت به اموری مانند تجارت، اشتغال، سرمایه‌گذاری و بی‌طرفی در مقابل آنها.
- می توان گفت مالیات بر ارزش افزوده کارایی بیشتر داشته و انگیزه فرار مالیاتی را از افراد مختلف می گیرد.
- در مالیات گرفتن به روش مالیات بر ارزش افزوده هزینه وصول مالیات ها در مقایسه با سایر مالیات ها ناچیز است.
- از آن جهت که مودیان برای نگهداری فاکتورها و اسناد فروش اجبار می شوند، در این روش انعطاف پذیری در گرفتن مالیات دیده می شود.
تغییرات در قانون مالیات بر ارزش افزوده
طرح و قانون مالیات بر ارزش افزوده در مهر ماه سال ۱۳۸۷ در سیستم مالیاتی کشور ایجاد شد و دلایل آن منحصر به دلایل ذکر شده نیست. علل دیگری نیز وجود دارد که سیاست‌گذاران از روش مالیات بر ارزش افزوده استفاده می کنند. اجتناب از اخذ مالیات های بیشتر در تولید و فروش، امکان پوشش دهی فعالیت‌های بنگاه‌های اقتصادی از طریق مالیات بر ارزش افزوده آنها و توانایی در توسعه پایه مالیاتی کشور به‌عنوان یک کنترل داخلی به منظور کاهش فرار مالیاتی می تواند از این دلایل باشد؛ هرچند مزیت های مالیات بر ارزش افزوده باز هم شامل موارد دیگری نیز می شود.
در این مقاله از پیوند محاسب مفهوم مالیات ، ارزش افزوده و همچنین از مالیات ارزش افزوده صحبت کردیم. هدف بر این بود که شما عزیزان با یکی دیگر از ساختار های مالیاتی دولت ها آشنا شوید. در ایران نیز این روش ها به کار می رود و آگاهی داشتن از این ساختارها به شما در اداره کسب و کارهایتان کمک می کند و موجب صرفه جویی در هزینه های وارده بر کسب و کار می شود. برای دریافت مشاوره مالیاتی بر ارزش افزوده انواع مختلفی دارد (تولیدی، مصرفی و درآمدی) که مطالعه راجع به هر کدام از آنها برای کسبه یک بازار لازم و ضروری میباشد.